Działania Wewnątrzszkolnego Sytemu Doradztwa Zawodowego umożliwiają:

  • uzyskanie przez uczniów dostępu do wsparcia z zakresu doradztwa zawodowego;
  • wsparcie rodziców w związku z udzielaniem przez nich pomocy w podejmowaniu przez dzieci decyzji edukacyjno-zawodowych;
  • wzbogacenie oferty szkoły i jej promocję w obszarze działań z zakresu doradztwa zawodowego;
  • przejrzystość i ciągłość oddziaływań poprzez wskazanie osób działających na rzecz WSDZ i określanie zakresu ich odpowiedzialności;
  • zaplanowanie działań w cyklu kształcenia. Sprawnie funkcjonujący system doradztwa zawodowego dzięki zaangażowaniu wszystkich osób realizujących zadania z zakresu doradztwa zawodowego daje efekt synergii. Przygotowany dokument WSDZ zapewnia ciągłość działań doradczych, służy wskazaniu korelacji między tymi działaniami i procesami dydaktyczno-wychowawczymi w szkole.

Podstawy prawne funkcjonowania Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego.

  • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 poz. 910, 1378)
  • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2020 poz. 1327) – system oświaty i wychowania zapewnia w szczególności: przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia;
  • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 poz. 2215) - dotycząca zasadności zatrudnienia w szkole doradcy zawodowego;
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz. U. z 2019r. poz. 325);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 czerwca 2020r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2020 poz. 1248);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2019r. poz. 391) – nakładająca na dyrektora szkoły oraz radę pedagogiczną „obowiązek organizacji wewnątrzszkolnego systemu poradnictwa zawodowego oraz zajęć związanych z wyborem kierunków kształcenia i zawodu”;
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lipca 2020r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2020r. poz. 1280);
  • Memorandum KE z 2000 roku, dotyczące kształcenia ustawicznego – jednym z 6 głównych założeń to profesjonalna pomoc doradcza w zakresie planowania kariery;
  • Rezolucja Rady UE z 18 Maja 2004 (9286/04) dotyczy poradnictwa zawodowego w poniższym brzmieniu:
  • „wszyscy obywatele Europy powinni mieć dostęp do usług związanych z poradnictwem, informacją zawodową i planowaniem kariery na każdym etapie swojego życia”.
  • Rezolucja Rady Europy z 21 listopada 2009 roku, która dotyczy pragmatycznego wdrożenia całożyciowego poradnictwa zawodowego w systemie kształcenia Ustawicznego w Europie.

Główny cel realizacji doradztwa zawodowego w liceum ogólnokształcącym.

Przygotowanie uczniów do świadomego i samodzielnego planowania kariery oraz podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych uwzględniających znajomość własnych zasobów, a także informacje na temat rynku pracy i systemu edukacji.Działania związane z doradztwem zawodowym w liceum ogólnokształcącym są kierowane do trzech grup adresatów:

  • uczniów,
  • rodziców,
  • nauczycieli.

Przykłady działań kierowanych do uczniów:

  • udzielanie porad i konsultacji indywidualnych;
  • prowadzenie zajęć grupowych związanych tematycznie z obszarami:
  • poznawanie własnych zasobów;
  • świat zawodów i rynek pracy;
  • rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie;
  • planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno- -zawodowych;
  • pomaganie uczniom w przygotowywaniu teczek „portfolio”;
  • realizowanie elementów doradztwa zawodowego na zajęciach przedmiotowych z uwzględnieniem specyfiki danego przedmiotu.

Przykłady działań kierowanych do rodziców:

  • organizowanie spotkań informacyjno-doradczych z doradcą zawodowym w szkole;
  • inicjowanie spotkań z przedstawicielami instytucji działających na rynku pracy;
  • organizowanie spotkań z przedstawicielami firm lokalnego rynku pracy;
  • prowadzenie konsultacji dotyczących decyzji edukacyjno-zawodowych uczniów.

Przykłady działań kierowanych do nauczycieli, wychowawców i specjalistów:

  • umożliwienie zainteresowanym osobom udziału w szkoleniach i kursach z zakresu doradztwa zawodowego;
  • prowadzenie lekcji koleżeńskich i otwartych;
  • zwoływanie szkoleniowych posiedzeń rad pedagogicznych;
  • organizowanie spotkań z przedstawicielami instytucji rynku i lokalnego rynku pracy;
  • udostępnianie zasobów z obszaru doradztwa zawodowego;
  • wspieranie w realizacji zadań doradztwa zawodowego.

Instytucje współpracujące przy działaniach WSDZ:

  • Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (PPP);
  • Ośrodki doskonalenia nauczycieli (ODN);
  • Biblioteki pedagogiczne;
  • Centra kształcenia praktycznego (CKP);
  • Szkoły programowo wyższe;
  • Urzędy pracy, centra informacji i planowania kariery zawodowej oraz obserwatoria rynku pracy;
  • Kuratoria oświaty, urzędy marszałkowskie, starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin.

Treści programowe oraz cele szczegółowe – osiągnięcia uczniów.

W programie uwzględniono cztery obszary celów szczegółowych – jednolitych z obszarami wszystkich programów zestawu – które wyznaczają treści programowe doradztwa zawodowego:

  • poznawanie własnych zasobów, m.in.: zainteresowań, zdolności i uzdolnień, mocnych i słabych stron jako potencjalnych obszarów do rozwoju, ograniczeń, kompetencji (wiedzy, umiejętności i postaw), wartości, predyspozycji zawodowych, stanu zdrowia;
  • świat zawodów i rynek pracy, m.in.: poznawanie zawodów, wyszukiwanie oraz przetwarzanie informacji o zawodach i rynku pracy, umiejętność poruszania się po nim, poszukiwanie i utrzymanie pracy.
  • rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie, m.in.: znajomość systemu edukacji i innych form uczenia się, wyszukiwanie oraz przetwarzanie informacji formach i placówkach kształcenia, uczenie się przez całe życie.
  • planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych, m.in.: planowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej z przygotowaniem do zdobywania doświadczenia zawodowego oraz refleksji nad nim, podejmowanie i zmiany decyzji dotyczących edukacji i pracy, korzystanie z całożyciowego poradnictwa kariery.

Cel ogólny i cele szczegółowe programu doradztwa zawodowego są spójne z celami kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym. Cele uwzględniają najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego i zadania szkoły oraz cele edukacji poszczególnych przedmiotów, w tym podstaw przedsiębiorczości i wiedzy

o społeczeństwie, co umożliwia realizowanie programu zarówno podczas zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, jak i na zajęciach z wychowawcą, lekcjach przedmiotowych oraz na dodatkowych zajęciach edukacyjnych oraz innych zajęciach, wspomagających uczniów w wyborze kierunku kształcenia i zawodu realizowanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Cel ogólny oraz cele szczegółowe programu liceum ogólnokształcącego są spójne z celami preorientacji zawodowej (przedszkole), orientacji zawodowej (klasy I–III i klasy IV–VI szkoły podstawowej) i doradztwa zawodowego w klasach VII–VIII oraz szkołach ponadpodstawowych i policealnych.

Formy i metody pracy w realizacji WSDZ.

Działania kierowane do uczniów:

  • Zajęcia grupowe;
  • Udzielanie porad i konsultacji indywidualnych;
  • Określenie potencjału edukacyjno-zawodowego;
  • Udział w targach edukacyjnych szkół programowo wyższych;
  • Współpraca z Biurami Karier na Uczelniach;
  • Wspieranie uczniów w opracowaniu Indywidualnego Planu Działania (IPD);
  • Organizacja wizyt studyjnych w firmach z różnych branż;
  • Informowanie o ofercie kształcenia na Uczelniach oraz kursach i szkoleniach, nadających kwalifikacje i przygotowujących do podjęcia edukacji w szkołach programowo wyższych.

Działania kierowane do rodziców:

  • organizacja spotkań informacyjno-doradczych z doradcą zawodowym;
  • informowanie o targach edukacyjnych i pracy;
  • włączanie rodziców w działania związane z realizacją WSDZ.

Działania kierowane do nauczycieli:

  • umożliwienie udziału uczniów w konsultacjach indywidualnych;
  • udostępnianie informacji o WSDZ;
  • wspieranie w realizacji zadań doradztwa zawodowego.

Doradztwo zawodowe na poziomie liceum ogólnokształcącego powinno być ukierunkowane na kształtowanie:

  • proaktywnych postaw uczniów wobec pracy i edukacji,
  • sprawczości uczniów, tj. przekonania, że są podmiotami własnych działań i są zdolni do wprowadzania zmian w swoim bliższym i dalszym otoczeniu.

Działania realizowane w ramach doradztwa zawodowego powinny wspierać eliminowanie stereotypów dotyczących ról społecznych i zawodowych.

Planując działania związane z doradztwem zawodowym, warto pamięć, że uczniowie liceum ogólnokształcącego podjęli już pewne decyzje edukacyjno-zawodowe i potrzebują wsparcia przy weryfikacji tych decyzji i podejmowaniu kolejnych wyborów.

Cykl zajęć z doradztwa zawodowego realizowanych w liceum ogólnokształcącym powinien być zakończony efektem wymiernym (możliwym do zweryfikowania) dla ucznia: indywidualny plan działania (IPD), indywidualne portfolio kariery, czyli teczka ze zgromadzonymi efektami pracy ucznia na zajęciach. Przy sporządzaniu IPD zalecane jest, aby uczeń – przed podjęciem decyzji o wyborze dalszej ścieżki rozwoju edukacyjno-zawodowego – miał przedstawioną przez szkołę możliwość skonfrontowania swoich wyobrażeń o wybranej branży, zawodzie z realiami panującymi w firmie. Zapoznanie się z rzeczywistym środowiskiem pracy możliwe jest między innymi poprzez indywidualną (lub w małej grupie) obserwację miejsca pracy, uczestnictwo w wycieczce zawodoznawczej, wywiady z przedstawicielami zawodów.

Przewidywane rezultaty i korzyści z realizacji WSDZ.

Dla uczniów i rodziców:

  • dostęp do informacji edukacyjnej i zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców;
  • świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe.;
  • kształtowanie odpowiednich postaw, nawyków, umiejętności i wiedzy oraz aktywności zawodowej uczniów;
  • mniej niepowodzeń szkolnych, zniechęcenia do nauki i późniejszej pracy;
  • pomoc rodzinie w kształtowaniu określonych postaw i zachowań związanych z planowaniem kariery zawodowej ich dzieci;
  • przygotowanie uczniów do pełnienia różnych ról społecznych.

Dla szkoły:

  • utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji;
  • zwiększenie konkurencyjności szkoły;
  • realizowanie przepisów prawa oświatowego w zakresie doradztwa zawodowego.

Weryfikacja efektów zajęć – zamiast oceniania.

Działania związane z doradztwem zawodowym mają wspierać uczniów w wyborach zawodu i kierunku kształcenia, dlatego zamiast tradycyjnego oceniania, aby podczas zajęć odwoływać się do autorefleksji i samooceny uczestników.

W programie doradztwa zawodowego dla liceum ogólnokształcącego odbywa się weryfikację efektów zajęć poprzez:

  • zadawanie pytań uczniom na zakończeniu zajęć, celem których jest wzbudzenie w nich autorefleksje odnośnie przydatności przyswajanych treści i nabytych umiejętności w procesie planowania kariery edukacyjno--zawodowej;
  • analizę wymiernych dowodów pracy uczniów gromadzonych w formie osobistego portfolio;
  • analizę opracowanego przez ucznia indywidualnego planu działania (IPD), w którym dla wybranego celu edukacyjno-zawodowego wskazał i uzasadnił działania niezbędne do jego osiągnięcia.

Taki sposób weryfikacji uświadomi uczniom potrzebę rozpoznawania własnych zainteresowań i predyspozycji do wykonywania określonych zawodów. Umożliwi prawidłowy wybór kierunku dalszego kształcenia. Pomoże także zidentyfikować, wyselekcjonować i uporządkować informacje przydatne w rozwoju edukacyjno-zawodowym z uwzględnieniem całożyciowego doradztwa kariery. Wskaże możliwości praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji.

 

Szkolny doradca zawodowy,

Tamara Sołtysiak.